Mazlum ol, zalim olma. Üzül ama üzen olma. Mahşerde hesap çok zordur; ezil ama ezen olma, ey yalancı cahiller! Gün gelir devran döner. Kimi, kendisiyle yola çıktığı insanları çıkarları uğruna satar. Kimi, kendine benzeyenleri bulmak için yola çıkar ve sonunda bulduğunda da “Hayırlı olsun!” derler.
İnsanlık yoksa çul neye yarar? Rabbini bilmeyen kul neye yarar? Herkes bir yola girmiş gidiyor, fakat Allah’a götürmeyen yolun ne faydası var ey cahiller? Cahille cahil olmak doğru değildir. Hele bir insan dini kullanıyorsa, ona “insan” demek bile günahtır. Bu tür insanlarla ne yola gidilir ne de sohbete kalınır.
Benim yanımda kimsenin yeri kolay kolay sarsılmaz; ama o yerden düştüyseniz, emin olun bunun için çok uğraşmışsınızdır. Dikkat edin ey dedikoducular! Her şeyin bir zamanı vardır, bekleyip göreceğiz. Biz yaptığımız her işi önce Allah için, sonra güzel dostlarımız ve güzel insanlar için yaparız.
Çok şey bilmenize gerek yoktur. Sevginin, fedakârlığın, emeğin ne olduğunu bilen insanların kıymetini bilmeniz yeter. Hiçbir yaprak, gözden düşen insan kadar hızlı düşmemiştir. Bir insanda yalan ve dedikodu varsa, oradan uzaklaşın. Yoksa sizi de kendileri gibi yaparlar, kandırırlar.
Eğer bir gün aklınla vicdanın arasında kalırsan, vicdanını seç. Çünkü akıl çıkarı korur, vicdan ise insanlığı. Zaten vicdanı ve Allah korkusu olan bir insan ne yalan söyler ne dedikodu eder. Sizi Allah’a havale ediyorum ey yalancılar, ey dedikoducular!
Hal bilmeyenin yanında derdin, dil bilmeyenin yanında sözün kıymeti yoktur. Ben, yüreğiyle konuşan herkesi yüreğimle dinleyecek kadar saygılıyım. Ama dili ayrı, yüreği ayrı olanlara da duymayacak kadar sağırım. Yüreği güzel olan insandan zarar gelmez, ama beklemek zordur.
Öyleleri var ki her gün süslü püslü halleriyle ortaya çıkmışlar, “Ben buyum” diye dolaşıyorlar. Güzel ve dürüst insanları kandırıyorlar. Dikkat etmeliyiz bu tür yaratıklara karşı. Onlar yüzsüzdür; ar damarları çoktan yırtılmıştır.
İnsan, insan olmalıdır. Güzel insanlar der ki:
“Siz siz olun, onların seviyesine inmeyin.”
Çünkü herkes hem sizi hem onları iyi bilir.
Deseler ki, “Bu hayatta seni en çok ne yordu?” Yemin ederim, söylediğiyle davranışı bir olmayan, sözünü tutmayan insanlar derim. Hele bu insanlar hem cahil hem dedikoducuysa, vay halinize! Bir de dini kullanıp yalan söylüyorlarsa, bu tür insanlardan uzak durmalıyız.
İyilerle yaşa ki onlardan olasın. Kötülerden uzaklaş ki şerlerinden kurtulasın. Hayatım boyunca sevdiğim insanları kaybetmekten korktum. Bazen kendi kendime soruyorum: “Acaba beni kaybetmekten korkan biri var mı?”
Ama biliyorum ki, yokluğumda yalan ve dedikodu edenler, varlığımda asla edemezler. Çünkü yürekleri yoktur, ben de izin vermem.
Sen sen ol, dürüstlükten korkma. Kaybedeceğin en fazla, yanlış insanlardır. İnsanları iyi tanıyın. Her insanı kötüleyip suçlamayın, ama her insanı da övüp kutsamayın. Çünkü bu beden her yükü kaldırır ama gönül her sözü kaldıramaz.
Tek bildiğim bir yol vardır: O da Allah yoludur. Allah bizi ve bizim gibileri doğru yoldan ayırmasın.
Şair demiş ki:
“Eğer zor günler yaşıyorsan, bil ki iyi günler yakındır.”
Bu sözü ancak güzel insanlar anlar. Allah yolunu bilmeyenden, din bilgisinden uzak cahillerden ne beklenir ki? Yalanla, dedikoduyla yaşayanlardan ne beklenir ki?
Unutma: Her darlıktan sonra bir ferahlık vardır. Rabbimiz böyle vaat etmiştir. Eğer bir insan, sizi üzeceğini bile bile aynı davranışları tekrarlıyorsa, bu artık bir hata değil, sizi bile bile kaybetme isteğidir. Eyvah diyeceği gün elbet gelecektir, ama o zaman çok geç olacaktır.
Sabret gönlüm… Biz neler atlattık bir bilsen. Elbet bu kışın sonu da bahardır — tabii anlayana. “Niye sevdin?” demeyin bana, kıymetli dostlarım. Sevgi, Allah’ın insana verdiği en büyük nimettir. Kimin elinde heba olur, kimin elinde vefa olur. Biz seversek mezara kadar severiz.
Sevilmeyen insanlar da vardır. “Başkaları beni sevmemiş,” diyenlere cevabım şudur: Hiç sevmeyin, umurumda değil. Zaten herkes hem onları hem bizi iyi tanır.
Şair der ki:
“Seveceksen onurlu insanları sev; çünkü onlar seni asla yarı yolda bırakmaz.”
Onurlu dostlarınıza sahip çıkın. Bu dostlar kadın da olabilir, erkek de — fark etmez. Çünkü dostluk, sadece dostluğu bilenler için özel bir değerdir.
Bir kadını seveceksen iyi sev, onurlu ol. Sevdiğin ve dost bildiğin insanları gerçekten sev. Onurlu insanlar her zaman onurludur. Ama onurunu kaybeden insanlardan uzak dur. Yoksa zarar görürsün, güzel dostum.
Unutma: Dostunu satma, çünkü bir gün sen de satılırsın.
